• Nastavnik:

Jasmin Terzić

• Preduslov za upis:

Nema

• Cilj (ciljevi) predmeta:

Upoznavanje sa glavnim tipovima topovskih goriva i njihovim karakteristikama, procesom sagorijevanja goriva u topovskoj cijevi i balističkoj bombi, efektima oblika punjenja goriva na odvijanje balističkog ciklusa u cijevi, sa osnovnim modelima unutrašnje balistike topova i minobacača. Student će biti osposobljen da odredi termodinamičke osobine goriva za topove i minobacače i da koristi osnovne unutrašnjo balističke programe za definisanje parametara u okviru balističkog ciklusa. Poseban naglasak će biti dat na sistem mjerenja unutrašnjo-balsitičkih veličina i obradi rezultata mjerenja.

• Tematske jedinice:

Uvod u unutrašnju balistiku topova: Balistički ciklus topovkih sistema. Razvoj krive pritiska u funkciji puta projektila i vremena u cijevi oružja. Efikasnost topovskih sistema i sistema pogonskih punjenja.

Pregled pogonskih punjenja: Pogonska punjenja topova i minobacača. Hemijske komponente sastava goriva. Termohemija. Balističke karakteristike goriva. Zahtjevi za dizajn pogonskog punjenja. Pripaljivanje. Jednačine stanja gasa i termodinamički podaci za unutrašnjo balistički proračun.

Osnovni unutrašnji balistički model: Osnovni balistički model. Jednačina stanja, Brzina sagorijevanja goriva. Analiza funkcije oblika penjanja. Promjena zapremine komore sagorijevanja. Jednačine kretanja projektila u cijev oružja. Jednačine prenosa toplote i energetski gubici u cijevi. Modeli za predviđanje unutrašnjo balističkih parametara topova. Termodinamički unutrašnjo balistički model sa globalnim parametrima za konvencionalna oružja. Specifičnosti unutrašnje balistike minobacača i bestrzajnih topova. Efekti promjene ulaznih uslova na razvoj krive pritiska i brzine na ustima cijevi.

Mjerenja u unutrašnjoj balistici: Parametri koji se mjere. Oprema za mjerenje. Metode mjerenja. Obrada rezultata.

• Ishodi učenja:

Znanje: posjeduje osnovno teoretsko i činjenično znanje, kao i specijalizirano praktično znanje vezano za identifikaciju balističkih i termohemijskih karakteristika topovskih goriva, efektima promjene ulaznih uslova na razvoj krive pritiska i brzine na ustima cijevi za različite topovske sisteme.

Vještine: posjeduje teoretske i praktične vještine iz oblasti unutrašnje balistike topovskih sistema i korištenje osnovnih unutrašnjobalističkih programa za predviđanje parametara u okviru unutrašnjo-balističkog ciklusa.

Kompetencije: demonstrira praktično iskustvo u radu unutrašnje balistike topova i mjerenja unutrašnjo balističkih parametara.

• Cilj održivog razvoja (SDG):

SDG4 – Kvalitetno obrazovanje

• Metode izvođenja nastave: 

Predavanja, vježbe, projektni zadatak

• Metode provjere znanja sa strukturom ocjene: 

Konačna ocjena se sastoji od: angažovanost na nastavi i vježbama - 5%, izrada i odbrana projekta - 45%, Ocjene iz pismenih ispita - 50%.

Projektni zadatak se predaje najkasnije u slobodnoj sedmici (sedmica nakon nastave, a najkasnije 7 dana prije početka završnog ispita). Prva parcijalni ispit je u osmoj sedmici nastave i obuhvata gradivo koje je ispredavano tokom prvih sedam sedmica nastave. Drugi parcijalni ispit je u zadnjoj (petnaestoj) sedmici nastave i obuhvata preostalo gradivo.

Na završnom i/ili popravnom ispitu student polaže parcijalni ispit koji nije položio tokom semestra ili cjelokupno gradivo (integralni ispit).

Uslov za polaganje ispita je da student iz projektnog zadatka s odbranom ostvari minimalno 55% i po parcijalnom ispitu minimalno 55% bodova

• Literatura: 

Obavezna:

1. Jasmin Terzić: Unutrašnja balistika topova, ISBN 978-9926-487-09-6, Univerzitet u Sarajevu – Mašinski fakultet, Sarajevo, 2022.
2. Interior Ballistics of Guns, Edited by Krier H. and Summerfield M., Progress in Astronautics and Aeronautics, Vol. 66, AIAA, 1979.
3. Thermodynamic Interior Ballistic Model with Global Parameters, Military Agency for Standardization, NATO, 1997.

Dopunska:

1. Gun Propulsion Technology, Edited by Ludwig Stiefel., Progress in Astronautics and Aeronautics, Vol. 109, AIAA, 1988.
2. Derivation of Thermochemical Values for Interior Ballistic Calculation, Military Agency for Standardization, NATO, 1994.